ይህንን መመሪያ የግጭት ግዜ ወሲባዊ ጥቃት ዘገባ ብለን ጠርተነዋል። ነገር ግን በዚህ ጽሑፍ ውስጥ ከግጭት ጋር የተያያዘ ወሲባዊ ጥቃት የሚያመለክተውን መደበኛ የእንግሊዝኛ ምህፃረ ቃል CRSV እንጠቀማለን።

ከግጭት ጋር የተያያዘ ወሲባዊ ጥቃት (CRSV)፣ ለምሳሌ፤ አስገድዶ መድፈር፣ አስገድዶ አዳሪነት፣ በአስገዳጅ ጋብቻ ውስጥ የሚደረግ ማምከን፣ እና ከግጭቶች ጋር ሊዛመዱ የሚችሉ ሌሎች ተመሳሳይ ወንጀሎች ያመለክታል። እነዚህ ወንጀሎች ብዙውን ጊዜ ወታደራዊ ወይም የፖለቲካ ግቦችን ለማሳካት ተብሎ ናቸው የሚፈጸሙት። ስለሆነም በሕጋዊ የዘር ማጥፋት እና የጦር ወንጀሎች ውስጥ ይካተታሉ። ነገር ግን አንዳንድ ግዜ፣ ድርጊቶቹ ዕድሉ በሚጠቀሙ ተራ ሰዎች ሊፈጸሙ ይችላሉ። ከግጭት ጋር የተያያዘ ወሲባዊ ጥቃት (CRSV)፣ ‘በጦርነት ውስጥ የሚደረገው መድፈር’ ከሚለው ሐረግ በላይ በጣም የሰፋ ነው። ቃሉ፡ ታጣቂዎች፣ የጦር ኃይሎች ወይም የመንግስት ኃይሎች የአካባቢያቸውን ህዝብ ለመቆጣጠር እና ተዋጊዎችን ለማበረታታት ወሲባዊ ጥቃት የሚጠቀሙባቸው ሁኔታዎች ያጠቃልላል። በወንዶች እንዲሁም በሴቶች እና በልጆች ላይ ይፈጸማል።

እነዚህ ወንጀሎች ለተጎጂዎች እና ለማህበረሰቦቻቸው አስከፊ ውጤት አላቸው፣ ምክንያቱም CRSV ማህበራዊ ግንኙነቶችን በመበጠስ፣ ሰዎች ድጋፍን እና ድጋፍን ከሚሰጡ ከቤተሰብ፣ ከጓደኞች እና ከጎረቤቶች እንዲርቁ እና እንዲገለሉ ስለሚያደርግ ነው። በተጨማሪም ከመደፈር በኋላ ለሚወለዱት ልጆች ለትውልድ ሊዘልቅ የሚችል ጉዳት አለው። ወደ የማያቋርጥ መገለል እና ተጨማሪ ዓመፅ ሊያመራ ይችላል።

እንደ ጋዜጠኞች እና ፊልም ሰሪዎች ያለን ሚና

ብዙውን ጊዜ ተጎጂዎችን ለመጀመረያ ግዜ የሚያነጋግሩ የመገናኛ ብዙኃን አባላት ሲሆኑ፣ ይህን የሚያደርጉ ራሳቸው ለአደጋ በማጋለጥ ጭምር ነው፣ የህዝብና የመንግስት ግብረመልስ የሚጠይቁ ጉዳዮች ትኩረት እንዲያገኙ ማድረግ ስራቸው ስለሆነ። ይህንን ሥራ የሚሠራ ማንኛውም ጋዜጠኛ ምንጮቹ ላይ ጉዳት ማድረስ አይፈልግም፣ አደጋው እንዳለ ግን ግልጽ ነው። ምንም እንኳን ቀና ዓላማዎች ቢኖሩት፣ በቃለ መጠይቅ እና በዘገባው ላይ የሚደረጉ ስህተቶች ተጎጂዎችን ዋጋ እንደሌላቸው እና ብዝበዛ እንዲሰማቸው ማድረግ ይችላል። እንዲሁም ምንጮችን እና ቤተሰቦቻቸውን ለሀፍረት አልፎ ተርፎም በአንዳንድ ሁኔታዎች አካላዊ ጉዳያት ሊያጋልጡዋቸው ይችላሉ።

እ.ኤ.አ. በ 2018 አንድ ያልተለመደ ነገር ያከናወነ አንድ ዘገባ ታትሟል-በግጭት ዞን ውስጥ የ CRSV ሰለባ የሆኑትን ተጎጂዎች በመገናኛ ብዙሃን ቃለ መጠይቅ የማድረግ ልምዳቸው ምን እንደ ሆነ ጠየቀ። የተሰጡ መልሶች አሳሳቢ ነበሩ። ሰማንያ አምስት በመቶ የሚሆኑት፡ በዳርርት ማእከል የታተመ እና ተጎጂዎችን ለመጠበቅ በሚሠራ የተባበሩት መንግስታት ድርጅት ለጋዜጠኞች ተብለው የተዘጋጁት ሁለት ምርጥ የአሠራር መመሪያዎችን የሚቃረን አሰራሮች ያጋጠማቸው ነበሩ።[ሀ] በሪፖርቱ የተጠቀሱት ጉዳዮች የሚከተሉትን ያካትታሉ፤

የገንዘብ ወይም የእርዳታ ስጦታ በመጠቀም፣ ያለፈቃድ ማንነትን መግለፅ፣ ወይም የአስገድዶ መድፈር እና የወሲብ ጥቃትን ልምዶቻቸው ዝርዝር ለመግለጽ ግፊት ማድረግ… ስለ ጥቃቶቹ፣ በጣም ግላዊ እና ለሴቶች ተገቢ ያልሆኑ   ጥያቄዎችን በመጠየቅ ወይም ጋዜጠኞች የሴቶችን ታሪኮች በማተም የያዚዲ ማህበረሰብን ለመርዳት በሚስችላቸው ሁኔታ ላይ መሆናቸውን መጠቆም።[ለ]

የአደገኛ አካባቢ ሥልጠና- በከፍተኛ የአደጋ ሁኔታዎች ጋዜጠኞች የራሳቸው ደህንነት እንዲጠብቁ ማዘጋጀት- አሁን የተለመደ ነው፣ ነገር ግን አብዛኛዎቹ ሪፖርተሮች አሁንም ከአሰቃቂ ሁኔታ ተጎጂዎች ጋር ለመስራት ተገቢ ሥልጠና አያገኙም፣ ሊጠቀሙበት የሚችሉ መመሪያም ብዙ የለም።

ለመሆኑ ጥሩ ዝግጅት ምን ይመስላል?

በማንኛውም የመዘገብ ጉዞ ላይ፣ በተለይም ወደ ከፍተኛ አደጋ ያለበት አካባቢ የሚደረግ፣ ጊዜ በጣም ወሳኝ ነው ፣ ስለዚህ ይህን ለማድረግ በሚቻልበት ወቅት ስለእነዚህ ነገሮች አስቀድመው ማሰብ ተገቢ ነው። ዝግጅት በሁለት ዋና ዋና መልክ ይካሄዳል፣ ሁለቱም ደግሞ ወሳኝ ናቸው፤

1. ለተለየ ተልእኮ በሚመደቡበት ወቅት ከበሩ ከመውጣትዎ በፊት ማድረግ ያለብዎት ዓይነት። ይህ አካባቢያውን ማጤን፣ የአደጋ ግምገማዎችን እና የመሳሰሉትን ያጠቃልላል።
2. ክህሎቶችን ለማዳበር የረዥም ጊዜ ቁርጠኝነት መኖር። ይህ ከስልጠና፣ ጉዳዮቹን ለመረዳት ቁርጠኝነት እና ከሌሎች የሥራ ባልደረቦች ጋር ግንዛቤዎችን ለማካፈል የመስጠት እና የመውሰድ የተከፈተ ዓዕምሮ መኖር የሚመጣ ነዉ።

ለተመደቡለት ልዩ ስራ የሚመለከት ዝግጅት

ለራስህ እና ለቡድንህ ደህንነት የአደጋ ምዘናዎችን የማካሄድ ልምድ ሊኖርህ ይችላል። (ከታች ያለውን የመረጃ ሳጥን ይመልከቱ።) በተመሳሳይ ጊዜ፣ ከግጭት ጋር የተያያዘ ወሲባዊ ጥቃትን (CRSV) በሚሸፍኑበት ጊዜ፣ ዘገባዎ ከእርስዎ ጋር የሚሰሩትን የማንኛውም ምንጮች አካላዊ እና ስነ-ልቦናዊ ደህንነትን እንዴት ሊጎዳ እንደሚችል ማሰብ አለብዎት።

መጠየቅ ያለብዎት ጥያቄዎች፡

• ስለራስዎ ደህንነት ብቻ ሳይሆን ቃለ ምልልስ ስለምታደርጉት ሰዎች ደህንነትም ጥሩ ውሳኔዎችን ማድረግ በሚያስችል ደረጃ የአካባቢ የስልጣን ዳይናሚክስ እና በመሬት ላይ ያለውን የደህንነት ሁኔታ አጥንተውታል? [ቁ.2 ይመልከቱ]።
• ከተጎጂዎች ጋር የሚያደርጉትን ቃለ መጠይቅ ማን ያመቻችልዎታል? አገናኝ፣ መንግሥታዊ ያልሆነ ድርጅት ወይስ በአከባቢው የስልጣን ተጽዕኖ ያላቸው ወገኖች? መስማማታቸው በፈቃደኝነት ላይሆን የሚችልበት አደጋ አለ? [ቁ.2 እና ቁ.3 ይመልከቱ]።
• ባህላዊ እና ሃይማኖታዊ ማዕቀፉን ተረድተዋል – ከግጭት ጋር የተያያዘ ወሲባዊ ጥቃት አካባቢያዊ አመለካከቶች፣ በጾታ ላይ የተመሰረተ መድልዎ እና በቤተሰብ ውስጥ ያለውን የስልጣን አለመመጣጠን ጭምር? ለተሳታፊዎቹ ሊያስከትለው የሚችል አደጋ በሚገባ ተረድተዋል? [ቁ.2 ይመልከቱ።]
• በአካባቢው ስላሉ የአካባቢ ህጎች፡ ይፋ ማድረጉ ከምንጮች ደኅንነት እና ተጨማሪ የፍትህ ዕርምጃ ለመፈለግ ባላቸው ችሎታ ላይ ሊያመጣ የሚችለውን አንድምታ ተገንዝቦውታል? (በአንዳንድ ክልሎች የአስገድዶ መድፈር ሰለባ መሆን ብቻ የዝሙት ክስ ሊቀርብ ይችላል።)
• ስለራስዎ የስነ-ልቦና ዝግጁነትስ? አሁን ይህንን ስራ ለመስራት በግልዎ ጥሩ ሁኔታ ላይ ነዎት? [ቁ.6 ይመልከቱ]።

መደበኛ ዝግጁነት

አንዳንድ ሌሎች የዝግጅት ዓይነቶች ረዘም ያለ ግዜ ስለሚያስፈልጋቸው፣ ወደ ስራ ከመሰመራቱ በፊት በደንብ ታቅደው ቢቆዩ ይሻላል። እንዲሁ፣ በተዛማጅ ሥልጠና ላይ መሳተፍ ግድ ይላል፣ ካልሆነ ግን፣ እንደ ራስዎ-ማስተማር ወይም ከዕውቀት ካላቸው ባልደረቦች ውጤታማ ምክር ያሉ ሌሎች መንገዶች ሁሉንም ሊያግዙ ይችላሉ።

ራስዎን ይህንን ይጠይቁ፤

• የምንጮችን ስም-አልባነት ለመጠበቅ እና ጥድፊያዎችን ለመጠበቅ ብቁ የዲጂታል ደህንነት እቅድ አልዎት? [የመርጃ ሣጥን ቁ.2ን ይመልከቱ]።
• የጾታዊ ጥቃት ሰለባ ለሆኑ ጉዳተኞች ቃለ መጠይቅ ለማድረግ የሚረዱ ስልቶችን ለማግኘት ጥናት አድርገዋል? እዚህ ማወቅ ያለብዎት ልዩ ጉዳዮች አሉ። [ቁ.4 እና ቁ.5 ይመልከቱ]።
• ትርጉም ያለው ስምምነት የሚለውን ሃሳብ ተረድተውታል፣ እንዴት ማቅረብ እንዳለቦትስ አስበውበታል? [ቁ.3 ይመልከቱ]።
• ቪድዮ ወይም ፎቶግራፍ የሚያነሱ ከሆነ፣ ስም-አልባነቱ እንዴት እንደሚይዙት እና ተጎጂዎችን ብጥሩ ሁኔታ እንዴት ማስተናገድ እንደሚችሉ አስበውበታል? [ቁ.8 ተመልከት]።